Lac Courte Oreilles Band of Lake Superior Chippewa Indians of Wisconsin - Tribal Law

Disclaimer: Although every effort is made to present current and accurate information, if you need an official version of the tribe’s laws, please contact the tribe.

To contact the Lac Courte Oreilles Band of Lake Superior Chippewa Indians of Wisconsin, visit the tribal court's website.

Lac Courte Oreilles Tribal Code of Law.

CSV.1.12.010 Mitigoog Gidizhitwaawininaan

A'awe aya'aa zhingobiiwaatik, sesegaandag gaay-izhinikaaazot…Aya'ii tagiin omaa akawe niwii-tazhindaan. Ogowe mitigoog gaa-waabamangwaa omaa noopiming gakina Anishinaabewinikaazowag ogowe mitigoog. Gakina wiinzowag, gakina ogii-wiinaa' awe Nanabosh omaa gii-ozhitoot iy aki. Mii giin ge-izhinikaazoyin, mii iye gaa-inaad. Mii dash owe gaa-onji-wiindamaawagwaa-ko awiiyag. Aapiji gichi-apiitendaagwat owe wiinzowin awiiya gii ayaat. Mii iwe ge-giinawind gaa-onji-Anishinaabewinikaazoyang. Gigii-miinigonaan awe. Manidoo gigii-miinigonaan inowen wiinzowinan gaa-bimiwidamaageyang. Mii dash owe gaa onji-gichi-apiitendaakogin. Mii omaa ge-onji-mino-bimaadizid awiiya weweni kanawendang awiiya owe wiinzowin. Mii niin, mii niin ako gaa-izhit awe nookomisiban. Nashke naanaagadawenimadwaa igiwe mitigook gakina. Anishinaabewinikaazowag. Mii dash ge-giin gaa-onji-anishinaabewinikaazoyan mii, mii iye gaa-izhit aw nookomisban.

Mii dash iwe gaa-izhichiget owe Nanabozhoo, gakina ogii-wiinaa' iwe mitigoo'. Mii awe zesegaandag gaa-inind. Niibiyo gegoo inaabadizi awe zesegaandag. Miidog igo gaye wiin gaa izhi-gagwejimind "Aaniin giin waa-izhichigeyan wii'wiiji`at awe, Anishinaabe gaa-wii tagoshing. "Oh niibiiyo go gegoo ninga-inaabaji'ig" gii-ikido "booshke go ingoding oga mashkikikaagenan inowe, owe nimitigom, owe ge shingop. "Spruce" iidog izhinikaazo, zhaaganaashiiwag wemitigoozhiwag ezhinikaanaawaat. Iwe wiin igo geniin ingii-izhi-kikendaan gii.. aazhaa gaa-inaabaji'ag owe zesegaandag. Owe gii-nisind aa mooz. Owe dash eyii, onagish omaa biinjaya'ii gaa-ayaag aa mooz. Mii awe gaa-aabachi'ag sesegaandag ingii-ondaabiishaan i'i. Ingii-aabooda'aan iw onagish. Mii dash omaa ga-izhi-odaabiishamaan ingii-pootawe. Miish dash omaa gaa-izhi-asag aa sesegaandag. Miish dash ogidaandag ga-izhi-odaabiishamaan owe aya'ii mooz onagish. Aapiji minopogwad inakeya'ii gii-izhichigeng.

Mii awe bezhik miinawaa. Giizhikaandak, cedar tree, mii awe iidog aw bezhig ga-kagwejimind. "Aaniin giin waa-izhi-wiiji'at aw Anishinaabe?" odinaan Nanabosh. "Oh niibowa go gegoo inga-izhi-wiiji'aa" ikido iinzan. Nashke owe gii-ayaat, kii-odabinoojiimit a'a, kii odabinoojiimiyaat. "Niin,onowen nimitigooman oga-aabaji'aan ji-ozhitood owe tikinaaagan" gii ikido. "Aapiji dash inga-zhawenimaa aw abinoojiinh. Inga-miinaa ge onowe bawaajiganan minik omaa ge-agwaakwapizod omaa tikinaaganing. Da-bawaajige ge. Aapiji ge oda-minogininiwan onowe opikwan ono sa go ezhi-okaanit apichi oda-minogininiwan owe giishpin aabaji'ind awe akikaandag giishkaandag. Niibiyo sach igo ge gegoo indaa-aan inga-miinag ogowe, ge-onji mashkikiimiyaat onowen, onowen nimitig ezhi-mitigowiyaan. Oshke na awe gii-chiimaanikeng mii owe bezhig ge-ni-aabajitoowaat onowen owe giishka' gii-ozhi'aad awiiya. Booch ge naa ge apakwaanan owe gii-ozhitoowaat awiiya awe waa-dazhi-giizhoozit awiiya gii-biboong". Mii owe a giishkanagek mii iniwen oga-pakweyaat. Miinawaa ogowe a'aag mitigoog oga-ozhitoonaawaan gegoo boosh ke naa iniwe bawa'iganaakoon gii-ikidong. Mii omaa ge onji. "Niibiwa go gegoo inga-izhi-wiiji'aa aw Anishinaabe aaniishinaa inga-zhawenimaa geniin".

Mii sa miinawaa owe akikaandag, oh geniin igo. Okikaandag enind Jack Pine maawiin izhinkaazo awe. "Geniin igo awe indaa-wiiji'aa aw Anishinaabe. Geniin igo indaayaan owe mashkiki ge-aabajitoowaad ogowe Anishinaabe." Baamaa oga-ni-gikendaanaawaa. Aaniin owe ge-naabajitoowaad ge-naabaji'aawaat iniwe owe okiikaandag. Aya'iin igo gegoo bezhig indaa-dibaadodaan. Nashke ogowe a'aag binewag gaa-aya'aag, mishkodese gaa-inindwaa. Mii onowen [akikaandagoog] gii-amoowaat ogowe mishkodesek. Mii dash omaa gaa-onji-tebinaad owe anishinaabe wii-amwaat inowen mishkodeseg gii-ikidong. Aapiji waangawizi aw mishkodese. Anishinaa mii iwe geniin enendamaan ge-zhi-wiichitwaayaan. Mii go bizaan igo ge-izhi-michi-naabigo'oonaawaa owe mishkodese gegoo wiin baabiiginamowaat. "Mii dash owe geniin ge-izhi-wiichi'ag awe aw Anishinaabe."

Ininaandag iidog omaa gii-pi-tagoshin. Mii iitog owe balsam tree gaa-inind. Oh geniin, niibiyo gegoo inga-wiiji'aa. Nashke owe gii-ozhiget aw Anishinaabe. Mii onowen ge-apishamod onowen owe ninzhingobiim mii owe gaa-izhi-apishimod. Nashke-ch ge onowen gaa-ayaagin owe gaa-izhinaagoziyaan owe ii Giishpin baashka'ang awe owe gegoo gii-pikobiit awe mitig. Mii omaa oga-ondinaan omaa gegoo ini mashkiki. Mashkiki omaa oga-ondinaan baamaa ogikendaan aaniin ge-ni-aabajitoot awe mashkiki. Kegoo go owe wenji-izhinaagoziyaan. Owe gii-babiikobiit owe mitik. Niibiyo go gegoo da-inaabadizi. Mii sa iniwen aapiji oga-apishimonikenaawaaa booshke ge aanind oga-aabaji'aawaan owe ezhi-mashkikiwaabooket awiiya. Bijiinag oga-ni-gikendaanaawaa da-ani-bawaajigewag ogowe Anishinaabeg waa-tagoshinowaad.

Mii awe miinawaa bezhig. Biisaandago-shingwaak mii iidog igo awe a white pine, gaa-inind. Gaawin igo aapiji awe gegoo ingii-noondanzii aaniin enaabadizid awe. Aapiji dash a, aapiji dash minokwane awe gii-manisaanind awiiya iniwen biisaandago-shingwaakwan.

Mii awe miinawaa, mii go bezhigon ge awe gii-mashkikiiwit awe mitik. Gakina go ogowe mitigoog gaa-badakizowaat gakina mashkikiwaatigoog igi. Miish sa eta go ji bijiinag awiiyag gegoo gii-ani-gikendang aaniin ge-ni-aabaji'aad aaniin ini mitigoon ge-ni-aabaji'aat. Mii iye niin ko gaa-igowaan ge-waawiindamaagowaan gegoo. Baamaa giga-kikendaan. Nashke ge owe shingwaak gaa-inind. Mii go bezhig ge owe, ngii-waabamaa ko owe. Omisimiiwaat iniwen obiisaga'owaawaan ogo, ogiishgiboonaawaan. Ingii-ayaamin ako gii-odaminwaagemin gii-abinojiiwiyaang owe. Ingii-maaminopinaanaanig ogowe a'aag, ingii-aagimesikemin. Mii iye gaa-izhichigeyang. Aagimesag omaa tibishkoo go gii-odaminot aw abinoojiinh.

Mii awe miinawaa bezhig iidog gaa-ikidod, ge-niin nigoo nimbim-miitoon i'i mashkiki. Baamaa oga-kikendaan aa Anishinaabe gii-ikidogwen. Miinawaa awe wiigwaasaatik, mii owe ge miinawaa bezhik niibiyo gegoo, inaabadizi awe. Niibiyo aapiji gegoo omaa onji-ozhichigaate. Shke omaa, wiin igo geniin eko de-bi-kikendamaan ingii-kanawaabamaa owe gaa-oosiiyaan. Aagima' omaa ogii-onji-ozhi'aa' ogii-waaginaan iniwen wiigwaasaatigoon. Miinawaa odaabaanaakwan ogii-ozhi'aan. Miinawaa owe ezhi-onagekod, wiigwaasaatik niibiyo omaa gegoo gii-onji-izhichigaatewan. Miinawaa ge piskitenaaganan gii-ikidong. Miinawaa onowen aya'ii ezhi-apakwet aw Anishinaabe. Gaawiin nimijimendanzii ezhinikaatek (wiigwaasabak). Gii-maawandoogwaadeg i'i wiigwaas . Mii iye oda-apakwaanid mewinzha, Geyaabi sa go aapi gii-apakawed awiiya. Mii awe aa birch tree gaa-inind.

Miinawaa awe a'a azaadi. Poplar tree maawiin izhinikaazo. Mii go ge awe iidog aapiji gaa-pi-dibaajimot. "Niibiyo ge niin gegoo indayaan ge-izhi-wiiji'ag aa Anishinaabe." "Nashke awe gaa-izhinaagozit awe nimitik." Aanind ge ogowe ga-babiiwizhe'iwaat mitigoonsag. Mii omaa ge-ondinamowaad owe ge omashkikiimowaat ogowe Anishinaabeg. Owe chi go ge-niin ezhi-minjimendamaan gii-abinoojiiwiyaan. Ingii-ozibinikaanaanaan ako owe ozaadi ga-inind. Ingii-bishagaakwawaanaan. Miich imaa gaa-ondinimaan. Aapichi onzaam gii-minopogwad awe. Oziban izhinikaate. Dibishko gegaa go, gegaa go ziinzibaakwat izhipogwat iye. Mii dash iye gaa-noojitooyaang gaa-izhi-ishpi-niibing igo. Aapiji niin, aapiji ningii-minopitaamin mii sa go gaa-ikidod awe nookomisiban. "Kinoojimoo'idiz iye gii-miijiman owe oziban, mashkikii gaa-miijiyan" ingii-ig ako. Howah sa ingii-minotawaa. Mii go apane noopiming gii-pabaa-ayaawaan geniin, babaa-ozibanikeyaan. Niibiyo gegoo enaabadizi a'a azaadi.

Miinawaa awe maanazaadi. Gaawiin igo aapiji gegoo awe ingii-noondanzii, enaabidizit. Owe dash wiin ago ko gaa-izhi-noondawagwaa ogowe kichi-anishinaabeg. Nashke iwe gii-ani-ziigwang, Gakina awiiya obii'toon owe ji-ayaag, jibwaa baabagoshkaag owe wiigwaas gegoo gii-ozhichigaadeg omaa wiigwaasing. Mii dash ako gaa-izhit a'a bezhig a'a ingii-onoshe'inan mindimooye-iban, aazha gii-maajaa. Owe gidaa-naanaagadawaabamaa maanizaadi. Aapii kiizhibagizit a maanizaadi, mii omaa ji-kikendaman. Mii ji-baabagoshkaag i'i, ji- baabagoshkaag i'i wiigwaas mii o'apii ge-ando-waabandaman giizhibagizit a'a maanizadi aapji mamaangibagizi etino'o. Aspen I guess that's the name of it, mii ezhi-zhaaganaashiiwinikaazod.

Wiigobiiwaatik, mii owe miinawaa a'a bezhig. A'awe minawaa aa, wiigobiiwaatik gaa-inind, wiigop maayiin igo izhinikaazo aw mitik mii owe basswood enind. Miinawaa awe bezhig aapiji gichi-aabadat owe wiigop gii-baabagonind a'awe wiigobiiwaatig. Apane go geniin awe noongom indizhichige. Nashke-ch dash ge awe gii-ayaat gikiizhibaabagonind giikii… ginii-biitobiigibinind. Ingii-naanaagajitoon noongom niibinong ini mitigoon, betinaa sa onzaam naaganoon ini mitigoon. Aapiji nanaagaakododewan gii-baategin. Mii dash omaa gaa-onji-ozhitoowaan eyii bawaa'iganaakoon. Wiingenaa ozaam, naanganoon wiinge ge zhooshkwaakwatoon. Kaa memwech gegoo ingii-izhikotanziinan. Mii eta go michipikotamaan aaapiji naangane a'a mitik. Niibiyo maawiin igo gegoo inaabadizi iidog a'aw mashkikiwaatik. Gakina mashkikiwaatigoog ogowe aya'aag gaa-tazhimigwaa mitigoog. Mii owe a'a basswood gaa-inind.

Miinawaa awe adoop, tabaskobaang omaa ayaad aw adoop. Mii go ge iye niibiyo gegoo inaabadad. Bezhig aazha ingii-wiindamaagoban awiiya; ji ayaabajitowaan owe gii-ayaat, gegoo gii-izhi-ayaat aw abinoojiinh. Gii-biigozhaandizot, kaawiin dash wiin igo owe indaa-dibaajimosii aaniin awe ezhichigaateg. Aanishinaa gigootaazimigoomin owe onjigo weweni gegoo ji-izhichigeyan jibwaa ozhitooyan owe mashkiki. Mii niin ako gaa-igoowaan. Akawe weweni gagwejim awiiya owe dash ke gaa-izhichigeng gegoo gii-bagidinigaadeg asemaa, Nashke ge omaa aanind owiiya wiisiniiwin odabagidinaanaawaa owe jibwaa giishka'ang owe mitik. Mii awe miinawaa bezhig gechii-inaabadak aaniin ezhinikaazot... (what's it's name…) speckled alder. Speckled alder iidog izhinikaazo. He'enh… Mii owe miinawaa a'a mii niin ako owe gaa-igoowaan owe webinige-giizis gaa-izhinikaazod. Awegwen giinawaa. A'aa niin ingii-ayaabaji'aa ko awe aya'aa andego-giizis gaa-inind. Mii owe mii kwa apii gaa-bi-izhi-kino'amaawangwaa ge gaa-pi-ombigi'aawasoyaan (ombigi'aawaso watch children grow). Ge niin sa go gaa-izhi-gikino'amaagowaan. Webinige-giizis awe, mii apii ge-aabajitooyan awe adoopiiwaatik. Aapiji go owe gaa-biigijiisagowang. Mii dash awe ge-apagidamowat awe…a'awe giizis kii-tibikak gaa-agoojiing. Mii dash omaa wiindamowat awe aaniin wegonen dinowa webinaman "Niwebinige."

Maagizhaa ingoding awiiya, adaakoziwin owebinaan awiiya ingoding maagizhaa ge onishkaadendamowin owebinaan maagizhaa ge gegoo, gegoo owe gaa-migoshkaasikaagod. Mii omaa mii wiindamowat a'a giizis ji odaapinamawig ji-maajiidood "gaawiin geyaabi owe niwii-babaamendanziin" ingoding ako gii-ikidod awiiya. Aapiji go awe gaa-biigajiisagowid mii niin gaa-igoowaan. Mii awe ge-apagidamowat awe dibikigiizis gaa-agoojing, mii dash omaa ji-maajiidood owe gidaakoziiwin maagizhaa ge gimaanendamowin. Mii iye…mii iwe ni-bezhig gaa-izhi-noondamaan ako enaabadizit awe adoop gaa-inind.

Miskwaa-biimak, miskwaa-biimak... red willow. Miinawaa awe, bezhig gichi-mashkikiwaatig. Mii iidog gaa-ikidogobanen awe miskwaa-biimag "Aapiji niibiyo gegoo inga-inaabaji'ig owe a'a Anishinaabe omaa waa-tagoshing Bijiinag sago, da-ani-gikendamoog, omaa ge maagizhaa gegoo oga-ani-bawaadaanaawaan." Minik igo idash wiin igo ge-niin ezhi-gikendamaan awe miskwaa-biimagoons indaabaji'aa gii-ozhitoowaan onowe wiigwaasi-naaganensan. Mii awe egwa'ag imaa ge-onji-siito'ayaag owe wiigwaasi-naagan. Mii sa go ge nooshkaachinaagan owe gegoo gii-ozhitood owe gii... manoomin gaa-izhi-nooshkaachigaateg. Mii awe ko aabajiag [miskwaabiimagoons] apiji miinwaagishkaa gegoo gii.. Aapiji, minwaagishkaag gii-aabadizid.

Bagaanimizhiig, hazel nut. Mii go ge awe bezhig a'a… mii maawiin igo gakina ayaawaad mashkikiwaatigo-iwaat igiwe. Aya'ii dash ko geniin bezhig nindizhi-gikendaan gaa-inaabaji'ag owe sago abinoojiiwiyaan. Bagaanag omaa gii-nitaa-wigiwag gii-ani-tagwaagig. Babiikwaadaminagiziwag igiwe bagaanag, hazel nut iidog izhinikaazo zhaaganaashiiwinikaazod. Mii dash iko igiwe gaa-maawanji'angidwaa gii-abinoojiiwiyaang mii dash gaa-izhi-amowangidwaa mii go bizaan igo mii sa eta baasa'angidwaa. Mii omaa gaa-onji-wiisiniyaang babaa-ando-bagaaneyaang. Mii awe miinawaa bezhig niibiyo gegoo inaabadizi awe, niibiyo aazha gegoo o'apii nindizhi-noondam enaabaji'aawaad ogiwe gaa-nanaandawi'iwewaad awiiyag. Niibiyo gegoo inaabadizi. Mii owe gaa-onji-izhinikaazod bagaanimizh, bagaanag omaa nitaawigiwag.

Bawa'iminaanagazh, mii go awe bezhigwan ge-wiin. Niibiyo omaa gegoo agoodeni omaa ezhi-nitaawiging. Ingii-ig ako nookomisiban ji-moozhaginamaan iniwen bawa'iminaanan gaa-izhinikaadegin. Gegoo dash go ogii-ozhitoonan, ogii-gabaatoonan. "Nashke owe minikwen" indig. Mii dog omaa… mii iidog owe omashkikiiwaaboom gaawiin-shk ke ingii-gagwejimaasii aaniin enwaadang iwe. Anishinaa ingii-manaazimaa aapiji nookomisiban. Mii go gegoo wiindamawid mii iye gaa- mii go iye gaa-ani-izhichigeyaan.

Miinawaa awe a'a asasaweminaganzh izhinikaazo. Mii go ge awe, aapiji niibiyo gegoo omaa nitaawiginoon asasaweminan. Niibiyo go ge-niin aazha gegoo nin-bi-inaabajitoon iwe. Aabiding ingii-ozhitoon eya'ii baashkiminsigan ingii-baashkiminisaanan iniwen asasaweminan. Aapiji…aapiji mino-pogwadoon eya'ii. Mii owe ge bezhig gichi-mashkikiiwaatig.

Gaagaagiwaandag. Mii miinawaa a'a bezhig, zhingobiiwaatig…aya'iing…

Ingoji gii-zhooshkwanaabikaag mii iidinong naagozid. Mii maawiin iye juniper gaa-izhinikaanaad wemitigoozhi. Mii go awe niibiyo gegoo… niibiyo gegoo inaabadizi. Niibiyo gakina…niibiyo gegoo inaabidiziwag ogowe mitigoog gaa-waabamangwaa.

Opwaaganaatig. Mii awe miinawaa bezhig. Miziwe aapiji nitaawigi a'a dinowa.

Eya'ii omaa ingii-miijimin ako gii-abinoojiiwiyaang onowen gaa-nitaawigingin omaa e'iing. Aapiji minopogwadoon. Amanji igo ezhinikaategwen owe, indigo miskominensan ezhinaagokin. Sumac iidog odizhinikaanaawaan wemitigoozhiwag. Mii dash omaa wenji-ozhi'aawaad…wenji-ozhichigaadeg okij. Okijiiwaatig a'a opwaagan awiiya gii-ozhi'aad.

Anishinaa gigikendaamin owe ezhichigeyang. Gaa wiikaa awiiya anishaa odaa-giishka'waasiin ini mitigoon. Onjida igo gegoo wii-… ji-inaabadizid awe mitig. Mii go ge-niin gaa-onji'igowaan. Gego wiin anishaa go giishka'waakwen (giishkigawaakwen) igi mitigoog. Gego eta go wii-inaabaji'ad wii-mashkikikaageyan gemaa ge owe gegoo okij awiiya gii-ozhitood. Gemaa-ch ge awe a'a adoopiiwaatig. Aanawi gii-biigijiisagowid aw mitig ge…Weweni…weweni gidaa-izhi'aa gegoo. Weweni ge gidaa-gagiizomaa aaniin wiin wenji-giishkiga'wad a'aw mitig. Mii iye niin ako gaa-izhi-wiindamaagowaan. Awiiya go ogowe. Awiiya igiwe mitigoog ingoji gii-waabamad badakizod aw mitig. Awiiya owe gaa-niibawid. Wiinzowin ge odayaan. Mii dash wenji-manaaji'ad. Gaawiin anishaa gigiishkiga'waasii. Mii niin ako iye gaa-izhi-waawiindamaagowaan gidaa-manaajitoon gegoo.

Original url: https://law.lco-nsn.gov/us/nsn/lco/council/code/CSV.1.12.010

Powered by the non-profit Open Law Library.